OS DOMINICANOS EM TOULOUSE NO INÍCIO DO SÉCULO XIII: OS CÁTAROS E AS RESISTÊNCIAS LOCAIS EM UMA ANÁLISE DO DISCURSO
DOI:
https://doi.org/10.38087/2595.8801.206Keywords:
Toulouse, Dominicanos, Cátaros, Análise do discursoAbstract
A cidade de Toulouse no início do século XIII foi palco de uma disputa entre cátaros e católicos, que acabou evoluindo para uma guerra entre os grupos que apoiavam cada lado. As forças locais (do Sul) se perfilavam ao redor dos cátaros e eram lideradas pelos condes raimundinos, apoiados por outros senhores Languedoc e pelo governo (consulado) citadino. Já as forças externas (do Norte) se colocavam ao lado dos católicos e eram lideradas pelo conde Simão de Montfort, comandante das tropas cruzadas, apoiado pela realeza francesa e pela Igreja romana. Foi neste cenário que Domingos de Gusmão teve seus primeiros contatos com os territórios e as populações do condado de Toulouse, onde permaneceu em missão evangelizadora por mais de dez (10) anos. Uma experiência significativa para a formação da Ordem dos Frades Pregadores e para a posterior canonização daquele líder dominicano. Este artigo explora fontes históricas produzidas em 1220/1230 por meio de uma análise do discurso e busca compreender a dinâmica das relações entre cátaros e dominicanos, bem como seus efeitos na imagem construída posteriormente para o primeiro líder dos dominicanos.
References
ACTAS DE LOS TESTIGOS DE BOLONIA. In: GELABERT, Miguel; MARÍA MILAGRO, José; MARÍA DE GARGANTA, José. Santo Domingo de Guzmán visto por sus contemporáneos. Madrid: Editorial Católica, 1947. p. 267-300.
ACTAS DE LOS TESTIGOS DE TOLOSA. In: GELABERT, Miguel; MARÍA MILAGRO, José; MARÍA DE GARGANTA, José. Santo Domingo de Guzmán visto por sus contemporáneos. Madrid: Editorial Católica, 1947. p. 305-315.
AUVRAY, Lucien. Les Registres de Gregoire IX. Recueil de bulles de ces pape d’après les manuscrits originaux du Vatican. Paris: Librairie Thorin et Fils, 1896.
BULA DE CANONIZACIÓN DE SANTO DOMINGO. In: GELABERT, Miguel; MARÍA MILAGRO, José; MARÍA DE GARGANTA, José. Santo Domingo de Guzmán visto por sus contemporáneos. Madrid: Editorial Católica, 1947. p. 320-323.
MACÉ, Laurent. Catalogues raimondins. Actes des comtes de Toulouse, ducs de Narbonne et marquis de Provence (1112-1229). Toulouse: Archives municipales, 2008.
JORDÃO DA SAXÔNIA. Orígenes de la Orden de Predicadores. In: GELABERT, Miguel; MARÍA MILAGRO, José; MARÍA DE GARGANTA, José. Santo Domingo de Guzmán visto por sus contemporáneos. Madrid: Editorial Católica, 1947. p. 163-213.
WALZ [a], Angelus. Acta Canonizationis S. Dominici. In: Monumenta Ordinis Fratrum Praedicatorum Historica, tomus XVI. Romae: Institutum Historicum FF. Praedicatorum, 1935.
WALZ [b], Angelus. Libellus de principiis Ord. Praedicatorum auctore Iordano de Saxonia. In: Monumenta Ordinis Fratrum Praedicatorum Historica, tomus XVI. Romae: Institutum Historicum FF. Praedicatorum, 1935. p.25-88.
ALVIRA CABRER, Martín. La Cruzada contra los Albigenses: historia, historiografía y memoria. Clio & Crimen, n. 6, p. 110-141, 2009.
DEPEYROT, Georges. Le trésor de Toulouse et le numéraire féodal aux XII et XIIIe siècles. Annales du Midi: revue archéologique, historique et philologique de la France méridionale, t. 94, n° 157, p. 125-149, 1982.
FALBEL, Nachman. As heresias dos séculos XII e XIII. Revista de História, USP, v. 38, n. 78, p. 325-352, 1969.
FALCON, Francisco. História e Poder. In: CARDOSO, Ciro Flamarion; VAINFAS, Ronaldo (Orgs.). Domínios da história. 2. ed. Rio de Janeiro: Elsevier, 2011.
FRANCO JÚNIOR, Hilário. Catarismo, uma manifestação utópica medieval. Topoi, Rio de Janeiro, v. 19, n. 38, p. 6-34, maio/agosto de 2018.
FOUCAULT, Michel. A ordem do discurso. Aula inaugural no Collège de France, pronunciada em 2 de dezembro de 1970. 21 ed. São Paulo: Edições Loyola, 2011.
JIMÉNEZ SÁNCHEZ, Pilar. La Inquisición contra los Albigenses en Languedoc (1229-1239). Clio & Crimen, nº 2, p. 53-80, 2005.
LE GOFF, Jacques. O apogeu da cidade medieval. São Paulo: Martins Fontes, 1992.
MACEDO, José Rivair. Heresia, Cruzada e Inquisição na França Medieval. Porto Alegre: EDIPUCRS, 2000.
MACEDO, José Rivair. Nobreza, heresia e banditismo social no século XIII. Textos de História, Revista da Pós-Graduação em História da UNB, v. 4, n. 1, p. 7-38, 1996.
PORTO, Thiago de Azevedo. Fons sapientie. Teoria, abordagens e análise da bula de canonização de Domingos de Gusmão. Revista de História Comparada (UFRJ/PPGHC), Rio de Janeiro, v. 12, n. 1, p. 55-85, 2018.
SUNDT, Richard A. The Jacobin Church of Toulouse and the Origin of Its Double-Nave Plan. The Art Bulletin, v. 71, nº 2, p. 185-207, Jun./1989.
THOUZELLIER, Christine. L'inquisitio et saint Dominique. Annales du Midi: revue archéologique, historique et philologique de la France méridionale, t. 80, n° 87, p. 121-130, 1968.
VAUCHEZ, André. A Espiritualidade da Idade Média Ocidental (Séc. VIII-XIII). Lisboa: Editorial Estampa, 1995.
VICAIRE, Marie-Humbert. L'élargissement universel de la prédication de Saint Dominique en Languedoc (1206-1217). Cahiers de Fanjeaux, Toulouse, t. 1, p. 133-158, 1966.
WOLFF, Philippe. Histoire de Toulouse. Toulouse: Privat, 1974.
ZERNER, Monique. Heresia. In: LE GOFF, Jaques; SCHMITT, Jean-Claude (Coord.). Dicionário Temático do Ocidente Medieval. Bauru, SP: EDUSC; São Paulo, SP: Imprensa Oficial do Estado, 2002. V. 1, p. 503-521.